خودآزمایی درس دهم صفحه ی 85 

1. الف )

 

مصدر	ماضی مستمر	آینده	مضارع اخباری	ماضی بعید
گریستن فرستادن ترسیدن نامیدن	داشت می گریست داشت می فرستاد داشت می ترسید داشت می نامید	خواهد گریست خواهد فرستاد خواهد ترسید خواهد نامید	می گرید می فرستد می ترسد می نامد	گریسته بود فرستاده بود ترسیده بود نامیده بود

 

 

ب)       کودک می گرید                       او نامه را فرستاد

 

 

        نهاد            گزاره                   نهاد              گزاره

 

 

      گروه اسمی      گروه اسمی            گروه اسمی   گروه اسمی   گروه فعلی

 

 

      کودک          می گرید                            مفعول    فعل

 

 

                                                او        نامه را     فرستاد         

 

تو ضیح : با استناد به کتاب «دستور زبان فارسی 1 » تالیف دکتر وحیدیان با همکاری غلامرضا عمرانی که در صفحه ی 16 مصدر ( فرستادن ) سه جزیی گذرا به مفعول محسوب شده است .

      خواهرم از تاریکی می ترسد                  او را سهراب نامیدند

 

 

 

      نهاد             گزاره                      نهاد            گزاره

 

 

 

 گروه اسمی   گروه اسمی    گروه فعلی      گروه اسمی  گروه اسمی  گروه اسمی   گروه فعلی

 

 

 

               متمّم          فعل                           مفعول    مسند      فعل

 

 

    خواهرم   از تاریکی   می ترسد               __        او را    سهراب    نامیدند

پ ) گریستن و ترسیدن مجهول نمی شوند زیرا گذرا به مفعول نیستند .

 

فرستادن : نامه فرستاده شد .    نامیدن : او سهراب نامیده شد .

 

ت ) آن هایی را که ناگذز هستند را گذرا می نامیم . مثل : گریستن که می شود : گریاند و آن هایی را که گذرا هستند دوباره گذرای سببی می نامیم و سپس مجهول می کنیم . مثل : ترسیدن که میشود : ترساندن .

 

2. همه ی جمله ها دو جزیی بدون فعل هستند .

 

 

نمونه :

                           نهاد          گزاره

 

                     گروه اسمی     گروه اسمی

 

                         صبح          بخیر

 

خودآزمایی درس یازدهم صفحه ی 89

 

1. خوازه : طاق نصرت / خوالگیر : آشپز / دشخواری : دشواری / خوان : سفره

 

2. سنبل ( سمبل ) ، اجتماع ( اشتماع ) ، انبساط ( امبساط ) ، دست بند ( دس بند ) ، منبر ( ممبر ) ، ینبوع ( یمبوع ) ، سنباده ( سمباده )

 

 

خودآزمایی درس دوازدهم صفحه ی 100

 

1. اگر تو هو شمندی به معنی توجّه کن زیرا که ظاهر به جای نمی ماند بلکه یعنی پایدار است .

من از روییدن خار بر روی دیوار فهمیدم که فرو ممایگان با صدر نشینی ازشمند نمی شوند .

اگر همواره خواستار کامیابی هستی راه و رسم صبر و تحمل را از مور بیاموز .

دوباره پلک دلم می پرد شنیده ام که این نشانه ی آمدن ککسی به مهمانی است .

 

فعّالیّت 1 درس سیزدهم صفحه ی 102

 

سعید کتاب را برد .                 سعید مسابقه را برد .

سعید خوابش برد .                  سعید آبرویش رل برد .

فعّالیّت 2 صفحه ی 103

 

الف - گشتن به معنی پیوستن

ب- گشتن به معنی روی بر گرداندن ، دور شدن و جدا شدن

 

 

فعّالیّت 3 صفحه ی 104

کلمه	دستور	رکاب	تماشا	کثیف	رعنا	دیوار	سفینه
وضعیّت	( ت )	(ت)	(پ)	(ب)	(پ)	(پ)	(ب)
کلمه	قوس	کرسی	سپر	زین	دستار	جامه
وضعیّت	(ب)	(ت)	(ت)	(ت)	(الف)	(پ)

 

توضیح : واژه ی ″دستور″ در یکی از معانی پیشین خود (فرمان ) امروزه کاربرد دارد . ″ معنای جدید : قواعد زبان › واژه ی «تماشا » در زبان فارسی به معنی « نگریستن وسیر و گردش » به کار رفته و معنی ود یگرش که « پیاده روی »  است  

کاربرد عام ندارد .

 

واژه ی «رعنا » در گذشته در معنی های  1. ابله  2. خوش قد قامت و زیبا  به کار رفته است امروزه فقط در معنای دوم به کار می رود .

 

 

خودآزمایی درس سیزدهم صفحه ی 107

 

1. نزاجا ( نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران )

نهاجا ( نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران )

اتکا ( اتّحادیه ی تعونی های کارکنان ارتش )

هما ( هواپیمای ملّی ایران )

2. پوش : پوشه ، پوشاک / نوش : نوشابه ، نوشین / کوش : کوشش، کوشا

3. منشی ، گزاف ، سیاست ، سواد ، قراضه ، در رفتن

4. ذقن (چانه ) ، باد افره ( کیفر ) ،          ( زغال ) ، لاغ ( شوخی کردن )

5. تمام مکاتب سیاسی و اجتماعی و هنری : سوسیالیسم ، فرد گرایی ، هوش بری ، یادمان ، گفتمان ، کالبد شناسی

6. سکّو ، ملّای روم ، مالیت ، معلّم ، خا صیّت ، ابّهت ، ممتاز ، دکّان ، جادّه ، پر رونق ، تغییر ، ضالّه 

 

خودآزمایی درس چهاردهم صفحه ی 114

 

1. حر ، قرن ، دلیل ، فرقه ، تحفه ، مصیبت ، نا بغه

2. مجانین ، طلبه ، کبار ، وکلا ، اوصیا ( امروزه واژه ی « طلبه » در معنی مفرد به کار می رود و جمع آن « طلاب » است .

3. خواهر احمدی امروز غایب است . پروین خواهر دوستم است .

     شاخص                                     هسته گروه اسمی

 

کدخدا صفر علی به روستا بر گشت . صفر علی کدخدای علی آباد است . 

شاخص                                              هسته گروه اسمی

 

4. باغبان ، مستمند، استوار دودمان ، یادگار 

 

خودآزمایی درس پانزدهم صفحه ی 120

 

3. جیغ زنان ، رد کردن ، پنهان ، زل زد ، حرکت می کرد ، می مالید ، توی ، خشن

 

فعّالیّت 1 درس شانزدهم صفحه ی 122

 

 1.کفش ( جفت ، لنگه ) ، جوراب ( جفت ، لنگه ، جین ) ، تخم مرغ ( شانه ، دانه ) ، نخود و لوبیا ( کیلو ، تن ، خروار ) ، کاغذ ( برگ ، ورق ، بسته ، بند ) ، کتاب (جلد)، برای بعضی از این کلمات ف واحدهای شمارش دیگری وجود دارد .

 

فعّا لیّت 3 صفحه ی 123

 

علاقه (به)، نیاز (به)، مهارت(در)، تسلط (بر ، در)، مصاحبه (با)، دشمنی (با)، نفرات(از)، متم،م اسم جایگاه مشخصی ندارد چون نقش نما دارد ، مخصوصا بعضی از متمّم ها پیش از اسم شان می آیند (متمّم مسند) من بیش از همه چیز به این درس علاقه مند هستم . بعضی بعد از اسم می آیند . ( متمّم نهاد )

عیب جویی از دیگران فراموش کردن عیب های خویشتن است .

 

خودآزمایی درس شانزدهم صفحه ی 126

 

1. اندازه کاغذ این کتاب را نمی پسندم .

پیشنهاد خرید کاغذ تأیید شد.

2. قانون نانوشته ، دستگاه قضایی ، کرسی استادی ادبیات ،       

          صفت مفعولی         صفت نسبی       مضاف الیه1 مضاف الیه2      

     دیوار بلند   باغ ،               شش   دستگاه     دوربین فیلم برداری     نو

       صفت بیانی     مضاف الیه           ص شمارشی  ممیز           مضاف الیه    ص بیانی ساده

 

قانون نانوشته ، دستگاه قضایی ، کرسی استادی ادبیات ،       دیوار بلند   باغ ،           

 

    شش   دستگاه    دوربین فیلم برداری   نو

 

 

 

3. تجربه ، لذّت ، مداد ، جهاد ، وجدان ، فساد ، خرمن ، چشم

4. افتخار به دوستی با دانایان ، افتخار واقعی است .

      نهاد       متمّم نهاد   متمّم متمّم        مسند             فعل

هر دو متمّم ، متمّم اسم به حساب می آیند چون متمّم اسم خود یک گروه اسمی است از این جهت متمّم متمّم یک گروه اسمس به حساب می آید .

 

خوئآزمایی صفحه ی 134

 

3. غِرّه ، مشو ، متمّم فعل ، مُصاحِب خوب ، مصوّت کوتاه ، مضافٌ الیه

 

فعّالیت 1 درس هیجدهم صفحه ی 136

 

همان طور که در فعل غیر ساده هیچ عنصر دیگری نمی توان در میان اجزای تشکیل دهنده آن قرار گیرد در اسم غیر ساده هم همین طور است مثل : داطور که جزء   غیر صرفی فعل ساده گسترش پذیر است . اسم ساده هم گسترش پذیر است .

 

فعّالیت 2 صفحه ی 138

 

مادر شوهر ، کرایه تاکسی ، گل گاو زبان ، آب پرتقال ، لباس کار ، جا نماز

 

خودآزمایی درس هیجدهم صفحه ی 141

 

1. دسته ی اوّل : گلاب ، جوانمرد ، کارنامه ، دانشسرا ، پیرزن

دسته ی دوم : صورت حساب ، چوب لباس ، قد بلند ، صاحب خانه ، لیمو عمانی

 

2. دسته ی اوّل :   مداد تراش          وسیله ای که مداد را می تراشد .

                       کتاب فروش          کسی که کتاب را می فروشد .

                       سخن شناس          کسی که سخن را می شناسد .

                              حق گو          کسی که حق را می گوید .

                          خود خواه           کسی که خود را می خواهد .

   دسته ی دوم :        بد بخت           کسی که بخت بد دارد .

                             زیبا رو           کسی که روی زیبا دارد .

                         خوش نیّت           کسی که نیّت خوش دارد .

                            کج خلق            کسی که خلق کج دارد .

                            کند ذهن            کسی که ذهن کند دارد .

 

خودآزمایی درس نوزدهم صفحه ی 146

 

1. الف) نشان دار : دارالحکومه ، دارالتّولیه ، من البدو الی الختم ، بین المللی ، لغایت ، عظیم الجثّه ، قلیل البضاعه ، مسلوب الاراده

     ب) بی نشان : سخاوتمند

2. مع الوصف : با این وجود ، با این وصف ، برای توصیف به کار می رود .

    مع الأسف : با تأسّف ، متأسّفانه ، به هنگام اظهار تأسّف و پشیمانی به کار           می رود . ( هر دو واژه دخیل عربی نشان دار هستند . )

3. د) زیرا قابلیّت ها و امکاناتی از گذشته در زبان داریم که باید حدّ اکثر استفاده را از آنها بکنیم و گنجینه ی واژگانی را غنی سازیم .

 

 

 

 

خودآزمایی درس بیستم صفحه ی 156

 

4. ساده : گلشن

مشتق : گلزار ، گلدان ، گلستان

مرکب : گلنار ، گلاب ، گل ساز ، گلاب پاش ، گلدار ، گل شهر ، گل پوش ، گل بوته

مشتق - مرکّب : گل دوزی

گل زیبا ( ترکیب وصفی ) ، ساقه ی گل ، بوته ی گل ( ترکیب اضافی )

 

خودآزمایی درس بیست و یکم صفحه ی 163

 

1. افشانه          افشان ( بن مضارع ) + ه ( پسوند )         اسم

( دراصل صفت بوده،بعد کاربرد اسمی پیداکرده است)

    نمودار          نمود ( بن ماضی ) + ار ( پسوند )          اسم

    کارانه           کار ( اسم ) + انه ( پسوند )          اسم

    بیچاره          بی ( پیشوند ) + چاره ( اسم )         صفت

   سبزه زار        سبزه ( اسم ) + زار ( پسوند )         اسم

    سیمینه          سیم ( اسم ) + ینه ( پسوند )          صفت

2. با ادب : او دانش آموز باادبی است . او با ادب و علم خود همه را شیفته کرده است .

    بی نام : آن ها سربازانی بی نام و نشان بودند که جان باختند .

               شروع هر کاری بی نام خدا ناقص است .

    بی کار : جوانان بی کار زودتر گمراه می شوند .

               بی کار و فعّالیت امکان اداره ی امور زندگی نیست .

    باهنر : مردم باهنر جاودان می مانند .

             با هنر نقّاشی می توان احساسات خود را بیان کرد .

3. خشمگین ، سهمگین .           گوشه ، ساقه ، ریشه / ناراحت ، ناخوانا ، نابینا

4. یادمان ، گفتمان ، دانشکده ، هنرکده ، سوزناک ، دردناک ، کوهسار ، شاخسار ، مهوش ، پریوش ، طاقدیس ، تندیس .

5. برانداخت ، ماست بند ، دلاور ، دست گیر ، قندشکن .

 

خودآزمایی درس بیست و دوم صفحه ی 167

 

1. ایجاد ارتباط : دوست شما فردا از مسافرت می آید .

    محمل اندیشه : سنگ فاقد روح است . روح فاقد سنگ است .

    حدیث نفس : نباید بترسم .

     آفرینش ادبی : هر آنچه نپاید ، دلبستگی را نشاید .

2. ایجاد ارتباط ، زیرا زبان یک پدیده ی قانونمند اجتماعی است که برای اطّلاع رسانی و ایجاد هم حّی و هم زبانی و همدلی بکار می رود .

3. انسان تنها موجودی است که فکر می کند و سخن می گوید و از این طریق معلوم می شود بین فکر و زبان ارتباط مستقیمی وجود دارد .

4. « و » در بانوان ، « گ » در تشنگان ، « ء= ا » در خانه ای ، « ک » در « پلکان و نیاکان » ، « ج » در میوه جات .

 

خودآزمایی درس بیست و سوم صفحه ی 182

 

3. اشکم به جای شکم ، .... ، خانَ به جای خانه ( با توجّه به اختلاف در گویش ها و لهجه ها در مناطق مختلف به این سؤال می توان پاسخ های مختلف داد .)

 

فعّالیّت 1 درس بیست و پنجم صفحه ی 188

 

بن ماضی + وند + بن ماضی                رفت و آمد

بن مضارع + وند + بن مضارع             گیر و دار

بن ماضی + وند + بن مضارع               پخت و پز

 

فعّالیّت 2 صفحه ی 189

 

مثال : دوستم گوش به زنگ نشسته بود . ( قید )

دانش آموزان گوش به زنگ بودند . ( مسند )

ئانش آموزانِ گوش به زنگ از جا پریدند . ( صفت )

اسرائیل به کشت و کشتار مردم فلسطین پرداخته است . ( اسم ، متمّم )

 

 

منبع: www.dizykoh.blogfa.com